Nowotwory skóry i stany przednowotworowe - co warto wiedzieć?
Nowotwory skóry to jedne z najczęściej diagnozowanych nowotworów na świecie. Ich liczba systematycznie rośnie, głównie z powodu długotrwałej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe (zarówno naturalne, jak i z solariów) oraz starzenia się populacji. Dobra wiadomość jest taka, że większość przypadków można skutecznie leczyć - pod warunkiem, że zmiana zostanie rozpoznana we wczesnym stadium.
Kluczową rolę w profilaktyce odgrywa świadomość istnienia stanów przednowotworowych, czyli zmian, które mogą, ale nie muszą, przekształcić się w raka skóry. Ich szybkie wykrycie i leczenie znacząco zmniejsza ryzyko rozwoju groźnych nowotworów.
Rodzaje nowotworów skóry
Nowotwory skóry dzielimy na dwie główne grupy: raki skóry (nieczerniakowe) oraz czerniaka złośliwego.
Raki skóry to najczęściej występujące nowotwory złośliwe. Ich główną przyczyną jest przewlekłe działanie promieni UV, które prowadzi do uszkodzeń DNA komórek skóry. Najczęstszy z nich - rak podstawnokomórkowy (BCC) - rośnie powoli i rzadko daje przerzuty, ale może niszczyć otaczające tkanki. Zazwyczaj pojawia się na twarzy, szyi i innych miejscach często wystawionych na słońce. Nieco bardziej agresywny jest rak kolczystokomórkowy (SCC). Może dawać przerzuty, zwłaszcza u osób z obniżoną odpornością lub w miejscach przewlekle drażnionych (np. przez rany czy blizny).
Drugą grupę stanowi czerniak złośliwy (melanoma) - rzadszy, ale znacznie groźniejszy. Rozwija się z melanocytów, czyli komórek barwnikowych skóry, i może pojawić się zarówno na skórze wcześniej niezmienionej, jak i w obrębie istniejącego znamienia. Czerniak rośnie szybko i wcześnie daje przerzuty, dlatego wymaga natychmiastowego leczenia chirurgicznego.
Stany przednowotworowe skóry
Niektóre zmiany skórne są sygnałem ostrzegawczym - to tzw. stany przednowotworowe, które mogą z czasem przekształcić się w raka skóry. Wczesne rozpoznanie jest w tym przypadku kluczowe.
Najczęściej spotykane to:
- Rogowacenie słoneczne (keratoza słoneczna, AK) - pojawia się jako szorstkie, łuszczące się plamy, zwykle na twarzy, uszach, ramionach czy dłoniach. U części pacjentów może rozwinąć się z niego rak kolczystokomórkowy.
- Róg skórny - twarda, rogowa narośl przypominająca kształtem róg zwierzęcia. Często powstaje na podłożu rogowacenia słonecznego.
- Choroba Bowena - to postać raka kolczystokomórkowego ograniczona do naskórka (tzw. in situ). Objawia się jako czerwona, łuszcząca się plama o nieregularnym kształcie.
- Erytroplazja Queyrata - odmiana choroby Bowena dotycząca błon śluzowych (np. prącia, sromu, jamy ustnej), z dużym ryzykiem transformacji w nowotwór inwazyjny.
- Dysplastyczne znamiona barwnikowe - nieregularne, często większe znamiona o niejednolitym kolorze i kształcie. Występują częściej u osób, w których rodzinie pojawiał się czerniak, i zwiększają ryzyko jego rozwoju.
Czynniki ryzyka
Nie każdy, kto przebywa na słońcu, zachoruje na raka skóry, ale istnieją cechy, które zwiększają ryzyko.
Należą do nich m.in. jasna karnacja i skłonność do oparzeń, częste i intensywne kąpiele słoneczne (zwłaszcza w młodym wieku), korzystanie z solariów, osłabienie odporności, przewlekłe urazy skóry oraz występowanie czerniaka w rodzinie.
Jak zapobiegać nowotworom skóry?
Najskuteczniejszą metodą profilaktyki jest ochrona przed promieniowaniem UV. Oznacza to:
- unikanie słońca w godzinach największego nasłonecznienia,
- stosowanie kremów z filtrem SPF 30 lub wyższym,
- noszenie odzieży ochronnej, kapeluszy i okularów przeciwsłonecznych.
Równie ważna jest regularna samokontrola skóry - warto raz w miesiącu obejrzeć ciało w dobrym oświetleniu, zwracając uwagę na nowe lub zmieniające się znamiona. Osoby z licznymi pieprzykami, jasną karnacją czy rodzinną historią nowotworów skóry powinny co najmniej raz w roku odwiedzać dermatologa i wykonywać dermatoskopię.
Opieka w Gorzowie Wielkopolskim - Aesthetic Centrum Medyczne
Nowotwory skóry w większości przypadków można skutecznie leczyć, jeśli zostaną wcześnie wykryte. Świadomość objawów, znajomość własnej skóry i regularne badania kontrolne są najlepszą ochroną przed ich rozwojem. Stany przednowotworowe, takie jak rogowacenie słoneczne czy choroba Bowena, to sygnały ostrzegawcze, których nie wolno lekceważyć. Dzięki odpowiedniej profilaktyce i szybkiemu działaniu można skutecznie zapobiegać rozwojowi złośliwych nowotworów skóry.
Jeśli mieszkasz w Gorzowie Wielkopolskim lub okolicy, konsultacje dermatologiczne i dermatoskopia są dostępne w Aesthetic Centrum Medyczne.