Zdaniem dermatologa: opalać się czy nie?
Opalanie, czyli pojawienie się na skórze złocisto-brązowego odcienia, to w rzeczywistości reakcja obronna organizmu na promieniowanie ultrafioletowe (UV). Aby zrozumieć, dlaczego tak się dzieje, warto przyjrzeć się bliżej temu zjawisku.
Jak działa promieniowanie UV?
Promieniowanie ultrafioletowe dzieli się na trzy zakresy. Najbardziej szkodliwe UVC (100–280 nm) jest całkowicie pochłaniane przez warstwę ozonową, dlatego nie dociera do powierzchni Ziemi.
UVB (280–315 nm) przenika do naskórka, powodując oparzenia słoneczne i uszkodzenia DNA komórek skóry. To właśnie ono odpowiada za rozwój nowotworów skóry, w tym czerniaka. Jego natężenie jest największe między godziną 11:00 a 16:00.
Z kolei UVA (315–400 nm), które stanowi aż 95% promieniowania UV, dociera głęboko do skóry właściwej. Nie powoduje oparzeń, ale przyspiesza starzenie się skóry – prowadzi do utraty elastyczności, powstawania zmarszczek i przebarwień. Promieniowanie UVA działa przez cały rok, nawet w pochmurne dni i przez szyby.
Warto podkreślić, że opalanie to forma obrony skóry przed szkodliwym działaniem słońca. Zwiększona produkcja melaniny, czyli pigmentu nadającego skórze ciemniejszy kolor, ma chronić komórki przed uszkodzeniem. Skoro jednak jest to mechanizm obronny, to nie może być obojętny dla zdrowia.
Ryzyko zdrowotne
Nadmierne opalanie wielokrotnie udowodniono jako czynnik przyspieszający starzenie skóry i zwiększający ryzyko nowotworów. W Polsce co roku rozpoznaje się 40–50 tysięcy nowotworów skóry, w tym około 4 tysięcy przypadków czerniaka – z których wiele kończy się tragicznie. Coraz częściej chorują osoby młode, bo ich skóra jest bardziej wrażliwa na działanie promieni UV.
Promieniowanie słoneczne ma też inne konsekwencje zdrowotne – przyczynia się do powstawania zaćmy i uszkodzeń wzroku.
Mimo to opalona skóra wciąż bywa postrzegana jako oznaka zdrowia i atrakcyjności. Warto jednak pamiętać, że ten efekt estetyczny może mieć wysoką cenę.
Jak korzystać ze słońca bezpiecznie?
Nie chodzi o całkowite unikanie słońca – raczej o rozsądną ekspozycję, która pozwala czerpać korzyści bez narażania zdrowia. Dermatolodzy zalecają:
- unikać bezpośredniego słońca w godzinach 11:00–16:00,
- zrezygnować z solariów,
- nosić odzież ochronną, kapelusze i okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV,
- stosować kremy z filtrami przeciwsłonecznymi – na co dzień SPF 15, a w okresie letnim lub podczas wyjazdów w miejsca o silnym nasłonecznieniu SPF 30–50,
- szczególną ochroną objąć osoby o jasnym fototypie skóry.
Warto pamiętać, że filtrów nie trzeba nakładać częściej niż cztery razy dziennie, o ile nie przebywamy stale w wodzie lub nie pocimy się intensywnie.
A co z witaminą D?
To prawda, że słońce jest niezbędne do produkcji witaminy D3, wspierającej odporność i układ kostny. Jednak wcale nie potrzeba długiego opalania, by zapewnić jej odpowiedni poziom.
Wystarczy około 15 minut przebywania na słońcu latem, z odsłoniętą twarzą i ramionami, aby organizm wytworzył wystarczającą ilość witaminy D. Co ważne, stosowanie kremów z filtrem nie blokuje jej syntezy w istotnym stopniu, a suplementacja zimą jest często zalecana.
Podsumowanie
Ochrona przed słońcem nie sprowadza się jedynie do stosowania kremów. Równie ważne jest noszenie odpowiedniej odzieży, unikanie nadmiernego nasłonecznienia i regularna kontrola skóry.
Raz w miesiącu warto samodzielnie obejrzeć znamiona, a raz w roku udać się na badanie dermatologiczne. To prosty nawyk, który może uratować zdrowie – a nawet życie.